Luật sư bào chữa và bảo vệ trong vụ án hình sự

By LAWPRO
30/08/2025

Vụ án hình sự là vụ việc vi phạm có dấu hiệu là tội phạm đã được quy định trong Bộ luật Hình sự và được cơ quan có thẩm quyền ra lệnh khởi tố về hình sự để tiến hành điều tra, truy tố, xét xử theo các trình tự, thủ tục đã được quy định ở Bộ luật Tố tụng hình sự.

Khác với vụ án dân sự, trong vụ án hình sự, quan hệ pháp luật bị xâm phạm là các quan hệ liên quan đến chủ quyền quốc gia, an ninh đất nước, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, quyền con người, quyền công dân… được pháp luật hình sự bảo vệ.

Quyền được yêu cầu Luật sư bào chữa là một trong những quyền hiến định, được ghi nhận tại Hiến pháp và quy định cụ thể trong Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015. Quyền này nhằm bảo đảm quyền được bảo vệ và quyền tự bào chữa của người bị buộc tội, góp phần bảo đảm tố tụng công bằng và đúng pháp luật.

Thời điểm Luật sư tham gia vụ án hình sự

Theo Điều 74 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, thời điểm luật sư bào chữa tham gia tố tụng là từ khi khởi tố bị can

Tuy nhiên, trong những trường hợp đặc biệt như bắt giữ, tạm giữ người, quyền tham gia tố tụng của luật sư được mở rộng hơn nữa. Cụ thể, luật sư có thể tham gia ngay từ khi người bị bắt có mặt tại trụ sở của cơ quan điều tra, hoặc từ thời điểm có quyết định tạm giữ. Điều này thể hiện sự cấp bách và cần thiết trong việc bảo vệ quyền lợi cho cá nhân trong tình huống khẩn cấp.

Các vụ án hình sự mà Lawpro tham gia:

Các vụ án kinh tế có liên quan đến người có chức vụ trong các cơ quan Nhà nước (các loại tội phổ biến như tham ô, hối lộ, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, tội làm lộ bí mật công tác...).
Các vụ án mà doanh nghiệp, người đứng đầu doanh nghiệp liên quan như trốn thuế, mua bán hóa đơn, đưa hối lộ, giả mạo trong công tác.
Các vụ án về vi phạm pháp luật bảo vệ sức khỏe và môi trường như sản xuất và mua bán hàng giả.

Vai trò của luật sư trong các vụ án hình sự:

Bảo vệ bị can, bị cáo;
Bảo vệ quyền lợi cho người bị hại;
Bảo vệ quyền lợi cho người liên quan.

Quy trình dịch vụ giải quyết vụ án hình sự

Luật sư tham gia xuyên suốt quá trình tố tụng hình sự – từ giai đoạn tiền khởi tố đến điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án – đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị hại, bị can, bị cáo, phạm nhân.

Với vai trò đại diện pháp lý, luật sư của công ty luật TNHH LAWPRO thực hiện hàng loạt hoạt động chuyên môn nhằm đảm bảo mọi quyền lợi chính đáng của khách hàng được pháp luật thừa nhận và bảo vệ một cách hiệu quả. Cụ thể như sau:

Giai đoạn điều tra:

Họp, trao đổi nội dung vụ án với Khách hàng;
Nghiên cứu các thông tin, tài liệu do Khách Hàng cung cấp và quy định của pháp luật có liên quan đến vụ án.
Tư vấn cho Khách Hàng về thủ tục tố tụng hình sự áp dụng cho vụ việc trong quá trình cung cấp dịch vụ.
Đánh giá về hành vi cấu thành tội phạm trong vụ án theo quan điểm của Luật sư;
Hướng dẫn Khách Hàng thu thập, chuẩn bị tài liệu và chứng cứ theo quy định của pháp luật để cung cấp cho Cơ quan cảnh sát điều tra.
Hướng dẫn Khách Hàng chuẩn bị các tài liệu để cung cấp cho cơ quan có thẩm quyền nhằm giảm hình phạt hoặc thay đổi khung định tội, thay đổi tội danh.
Hướng dẫn Khách hàng chuẩn bị nội dung làm việc và hỗ trợ pháp lý cho Khách Hàng trong các buổi hỏi cung tại Cơ quan cảnh sát điều tra (khi được Khách hàng yêu cầu và Cơ quan cảnh sát điều tra chấp thuận tham dự buổi hỏi cung).
Làm việc, trao đổi với Cơ quan cảnh sát điều tra, Viện kiểm sát về nội dung vụ án và quan điểm đối với hoạt động điều tra, nội dung vụ án và trình tự tố tụng.

Giai đoạn truy tố:

Trên cơ sở chứng cứ thu thập được và bản kết luận điều tra cùng đề nghị truy tố bị can của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát tiến hành các hoạt động kiểm tra, đánh giá, củng cố chứng cứ.

Kể từ ngày nhận hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra, trong thời hạn theo quy định pháp luật tố tụng hình sự và dựa trên loại tội phạm, Viện kiểm sát sẽ phải ra một trong các quyết định:
+ Truy tố bị can trước Tòa án;
+ Trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung;
+ Đình chỉ hoặc tạm đình chỉ vụ án; đình chỉ hoặc tạm đình chỉ vụ án đối với bị can.

Công việc của Luật sư tại giai đoạn truy tố gồm:

Kiến nghị VKS trả hồ sơ điều tra lại hoặc điều tra bổ sung;
Kiến nghị VKS áp dụng hoặc thay đổi biện pháp ngăn chặn;
Kiến nghị VKS trưng cầu giám định, yêu cầu đối chất;
Kiến nghị VKS về các sai phạm trong hoạt động điều tra.

Giai đoạn xét xử

Giai đoạn xét xử là giai đoạn quan trọng trong quá trình tố tụng hình sự. Trong giai đoạn xét xử, nếu người bị truy tố có để đưa ra những chứng cứ, lập luận để bào chữa cho mình, thì người bị hại cũng có thể đòi quyền lợi của mình. Theo quy định của pháp luật hình sự thì giai đoạn xét xử ở nước ta chia làm hai cấp là cấp xét xử sơ thẩm và cấp xét xử phúc thẩm.

Công việc của luật sư trong giai đoạn xét xử gồm:

Sao chụp các tài liệu liên quan đến vụ việc có trong hồ sơ của các Cơ quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm theo quy định của pháp luật.
Phân tích pháp lý đối với các chứng cứ và/hoặc lập luận của cơ quan điều tra, viện kiểm sát.
Xây dựng các phương án, quan điểm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Khách Hàng.
Chỉ định luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho Khách Hàng trong quá trình xét xử tại phiên toà hình sự cấp sơ thẩm.
Hướng dẫn các thủ tục kháng cáo (nếu có).

Giai đoạn thi hành án

Theo dõi quá trình thi hành bản án, hỗ trợ người bị hại làm các thủ tục để thực hiện quyền yêu cầu thi hành phần dân sự của bản án hình sự (ví dụ: yêu cầu bồi thường thiệt hại, khôi phục quyền lợi hợp pháp).